Новости
Аммаҕа Григорьевтар бэйэ бородууксуйатын ылыы хайысхатын сайыннараллар
11 апреля 2022

Аммаҕа Григорьевтар тыа хаһаайыстыбатын түргэнник ситэр салааларыгар ылсаннар үлэни утумнаахтык ыыталлар. Дьыл түмүгүнэн үлэ уопутун үөрэтэллэр, кэккэ былааннары туруораллар. Тэлгэһэлэригэр мүөттээх ыҥырыаларын кыстаталлар, көтөрдөрүн арааһын сымыыттан таһаардылар, сылгыларын базатыгар Дьааҥыттан саха убаһаларын аҕалан олохтоотулар.

Аммаҕа тыа хаһаайыстыбатын улуустааҕы салалтатын салайааччыта Ион Кононов, кылаабынай зоотехник Спиридон Капитонов, бааһынай хаһаайыстыбалар түмсүүлэрин салайааччыта Александра Цыпандина нэһилиэккэ «Агростартабынан» түргэнник ситэр салааҕа ылсан бааһынай хаһаайыстыбаны тэринэн үлэлии — хамсыы олорор Саргылана уонна Тимофей Григорьевтарга сылдьан үлэни — хамнаһы билистилэр.

Тэлгэһэлэригэригэр баар дьоҕус тутууларыгар индюгу, кууруссаны, хонуу куруппааскытын сымыыттан таһаарбыттар, нэһилиэнньэ наадыйарынан сороҕун атыылаабыттар.

Ааспыт сылга индюктары сайылаппыт уопуттаах ыал бу саас 300 сымыыты таһааран, 200 индюк оҕотун сакааһынан атыылаабыттар. Ааспыт сылга 100 сымыыты таһаарбыт буоллахтарына, быйыл 200 индюгу сайылатар былааннаахтар. Тас дойдулар сабыллан хааланнар, сымыыт кэлэрэ ыарахаттардаах буолбут, ол да буоллар бройлер кууруссалары, куһу — хааһы иитиэхтэрэ. Чапчылҕан сиригэр баар учаастактарыгар 20 м усталаах, 10 м туоралаах көтөр хотонун тутуутун сотору кэминэн саҕалыахтара.

Ыалдьыттар кэлбит күннэргэр козалара үс оҕону төрөтөн улахан үөрүүнү бэлэхтээтэ.

Григорьевтар 50 — ча уйа мүөттээх ыҥырыаларын икки дьиэнэн кыстатан туруоралларын көрдөрдүлэр. Соҕурууттан ылбыт Берендей павильон кыстатарга дьиэтэ — уота уустугун, ол оннугар сайыҥҥы өттүгэр сибэккилээх хонууларга көһөрө сылдьарга табыгастааҕын бэлиэтээтилэр. Ыҥырыаларын талах, ньургуһун тыллыаҕыттан саҕалаан, сибэккилээх, кучу оттоох сирдэринэн көрөн көһөрөн иһэллэр эбит. Маҥнайгы сылларыгар 480, ааспыт сайын 630 киилэ мүөтү ылбыттара, оттон быйыл мүөттэрин туоннаҕа тиэрдэр соруктаахтар. Амма айылҕата ырааһынан мүөтү олохтоохтор, чугастааҕы улуустар, бэл Арассыыйа дьоно анаан ылаллар. Оттон 40 иһит мүөт бэл Арассыыйа Президенигэр тиийбитэ эмиэ элбэҕи этэр. Дэлэгээссийэ салгыы ааспыт сылга куораттыыр суолунан гектарынан ылбыт сирдэригэр сырытта. Манна хайыы — үйэ дьиэ уот, күрүө — хаһаа тутуллан, үлэ — хамнас ырааппыт. Сирдэрин кэҥэтэн талаҕы солоон эбии сир оҥостон, мүөтү биэрэр фацелия, люцерна курдук үүнээйилэри ыһыахтара, оттон отун сылгыларыгар эбии аһылык гынар баҕалаахтарын кэпсээтилэр. Манна ыраас хааннаах саха сылгытын иитэр, сайыннарар соруктаах Саргылана Афанасьевна дойдутуттан Үөһээ Дьааҥыттан саха убаһаларын бастакы үөрүн аҕаланнар олохтообуттар. Ньурбаҕа аукциоҥҥа 195 тыһыынчаҕа атыыласпыт атыыр соноҕосторун манна эмиэ тиэйэн аҕалбыттар.

Ион Кононов, улууска тыа хаһаайыстыбатын салайааччы: «Дойдуга уустук балаһыанньанан бэйэбит бородууксуйабытын бэлэмнээһиҥҥэ билигин даҕаны, урут даҕаны үлэлээн кэллибит. Бэйэбит үүннэрэр 900 туонна бурдукпутун, ол курдук Амма сэлиэһинэйин, нэчимиэнин, эбиэһин, сүөһү аһылыга буолар үүнээйиини бэйэ сиэмэтинэн ыллыбыт. Быйыл 3500 гектарга туораахтаах бурдук ыһыылаахпыт, 1500 гектарга сүөһү аһылыга буолар үүнээйини бэйэ сиэмэтинэн хааччынныбыт. Эт өттүнэн эмиэ бэлэммит. Тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатын сыаната үрдүүрэ буолуо, ол эрээри бэйэбит испитигэр хонтуруоллуохпут. Хортуоппуй өттүгэр Фоминнар сыл аайы 500 т хортуоппуйу тэрилтэлэри, нэһилиэнньэни хааччыйа олороллор. Кэнники сылларга түргэнник ситэр салааҕа нэһилиэнньэҕэ индюк, кус, куурусса, куруолук атыылыыр ыаллар баар буолан иһэллэр. Улуус иһигэр 500 төбө индюк, ону таһынан куурусса атыыланна. Манна Григорьевтар кылааттара улахан. Сатаҕайга Айтал Неустроев хонуу куруппааскытынан дьарыктанар. Түргэнник ситэр салааны салгыы сайыннарыыга биирдиилээн ыаллар эбиллэн иһэллэр. Куруолук өттүгэр үлэлиир баҕалаахпыт. 12000 ынах сүөһүнү, 13000 сылгыбытын, 600 сибиинньэни сыл аайы кыстата олоробут, онон бэйэбитин хааччыныахпыт диэн эрэллээхпит».

Василий Мухаметов, сылгыһыт: «Кыра эрдэхпиттэн сылгыга сыстан улааппытым. Анатолий Баишевка уонтан тахса сыл, ол кэнниттэн Чурапчытааҕы ТХПК сүүрүк аттарыгар Манчаарыга оонньууларыгар диэри дуогабардаһан түөрт сыл үлэлээн кэллим, кыайыылааҕынан тахсаммыт былааммытын толордубут. Чурапчыга төһө да үлэлиир усулуобуйа, олорор дьиэ — уот, гаас баар буолбутун иһин, дойдум тарда турар. Кэлэммин Григорьевтарга саха сылгыларыгар астына үлэлии сылдьабын. Убаһаларбытын Дьааҥыттан үс суукканы кыайбат кэм иһигэр тиэйэн аҕаллыбыт, аны саҥа сиргэ үөрэнэн этэҥҥэ күөххэ үктэниэхпит. Манна боруода сылгылары кытта үлэлиир курдук буолбатах. Сөпкө туран аһатабын, оту таһынан кыратык бурдук биэрэбин. Хотуттан кэлбит айылҕа оҕолоро бурдукка саҥа үөрэнэн эрэллэр, элбэҕи сиэбэттэр. Аны үс сылынан төрүөҕү биэрэхтэрэ. Антах уу отун сии сылдьыбыт буоланнар, биһиги оппутун сириэхтэри эмиэ сөп. Ньурбаттан кэлбит атыыр соноҕос кэллэ кэлээт, үөрү тутан барда, бэйэтин өссө да көрдөрөн иһиэҕэ. Эһиил, онтон эһиил эмиэ бачча үөр кэлэрин күүтэбит».

Источник