Николай Николаевич туһунан истибитим, дьиҥинэн, ыраатта эрээри, бэйэтин кытта билсэр, үлэтин-хамнаһын сырдатар түгэн көстүбэккэ сылдьыбыта. Ону соторутааҕыта Киренскэй аатынан уулуссаҕа элбэх квартиралаах саҥа дьиэ аһыллыытыгар ыытааччы: „Дьиэ барыта кэриэтэ бэйэбит бородууксуйабытынан тутулунна. Шлакоблогун ИП Н.Н. Алексеев оҥордо…“ —  диэбитин истэммин, улууспут биир иннигэр уктар предпринимателин сырдатар кэм кэлбит  диэн санаа арахсан биэрбэтэ. Ону баара, киһим атыыр аккаас. „Наһаа хаһыакка рекламаланыахпын, көстүөхпүн баҕарбаппын,“ — диэн адьас буолуммат. Суох  дии турар киһини:  „Чэ, уон чааска тиийиэм, бэлэм буолаар, үлэһиттэргин сэрэтээр…“ —  диэн түргэн-түргэнник туруупкаҕа саҥаран баран ууран кэбистим.

Арҕаа дэриэбинэҕэ тиийбитим, үлэһиттэр хамсанан ырааппытар. Тыраахтыр хомуоска толору щебенка баһан аҕалан анал аппаракка кутар эбит. Оҥоһуллубут бетон курдары, аллараа турар бетономешалкаҕа түһэр, туолбут массыына сыҕарыйан биэрээтин кытта, кинини солбуйан иккис массыына кэлэн турунан кэбиһэр. Онон үлэ кыратык да тохтообот. Бу бетон Дьокуускайдыыр суолга туттуллар. „Графиктан уонча хонук хааллыбыт. Оруобуна күн-дьыл туран биэрбитигэр поставщикпытыгар цеменэ бүтэн хаалан үлэбит тохтуу сырытта. Онтон атына балаҕан ыйын 15 күнүгэр туттарыахтаах этибит,“ — диэн Николай Николаевич ачыкытын устан эргим-ургум туппахтыыр.

Уонча сыл тухары илиитин массыына уруулуттан араарбакка суоппардыы сылдьыбыт киһи, 2011 сыллааха кирэдьиит киирэн туран погрузчик, эһиилигэр улахан погрузчик, грейдер ылынан чааһынай предприниматель быһыытынан үлэтин саҕалаабыт. Оччолорго кэмэ оннук буоллаҕа эбитэ дуу, киһитэ сэмэйэ бэрт буолан эбитэ дуу, грант, субсидия эҥин диэҥҥэ киирсибэтэх. Кэлин, арыый уопутуран да баран эмиэ барытын иэс киирэн туран кыралаан техника арааһын атыылаһан сыыйа-баайа кэҥэттибит. Онуоха өссө эбии массыына, үлэһиттэри наймылаһан улууска ыытыллар суол үлэлэригэр Николай Николаевич атын улуус, республика даҕаны тэрилтэлэрин аукциоҥҥа кыайар кыахтаммыт, атаҕар турбут киһи диэххэ сөп. „Онуоха Василий Чабыкин, Алексей Тоскин, Валентин Никитин, бэйэм уолум Иван Алексеев курдук хаһыс эмэ сылын алтыһар, эйэ-дэмнээхтик, бэриниилээхтик үлэлиир дьонум олук уурсаллар, сайдарбар көмө буолаллар,“ — диэн олус истиҥник, чугастык саныыр. Ити курдук күн бүгүҥҥэ диэри сакаас хайдах киирэринэн араас тиэйэр, суол үлэлэригэр сылдьыах киһини, 2013 сыллаахха нэһилиэк дьаһалтатын баһылыгын тутуу боппуруостарыгар солбуйааччы С.А. Соломонов „Бэйэ оҥоруутун сайыннарыахха“ диэн үүйэ-хаайа тутан шлакоблок оҥоһуутугар ылсан барар. Сергей Афанасьевич улууска улахан наадалаах, кэскиллээх дьыала диэн өтө көрдөҕө, билигин Николай Николаевичка сакаас балачча киирэр. Төһө даҕаны наһаа аныгы техниканан туттубатар даҕаны, былырыын Киренскэй уулуссаҕа икки улахан дьиэни, быйыл Партизанскай уулуссаҕа тутулла турар эмиэ элбэх квартиралаах дьиэни, предприниматель Л.Е. Куприянова саҥа тутулла турар маҕаһыынын матырыйаалынан хааччыйар. Онон икки өттүттэн барыстаах дьыала буолан тахсар. Сакаасчыт ыраах сиртэн, элбэх ороскуоту көрсөн шлакоблок аҕалтарбакка, манна миэстэтигэр атыылаһар кыахтанар, аны сакаас баар буоллаҕына улууспутугар үлэ миэстэтэ тахсар, дьон хамнастанар.

Итинник кэпсэтэ-кэпсэтэ Николай Николаевичтыын аны шлакоблок оҥоһуллар сиригэр – нэһилиэк кырыытыгар турар улахан сарайга тиийдибит. Үс уол саҥа үлэлээн саҕалаары тэринэн эрэллэр эбит. Бириэмэ буоллаҕына ыраатта, эбиэт чугаһаата. „Үчүгэй үлэһит булар сүрдээх ыарахан. Бэркэ гыннаҕына шлакоблокка икки-үс күн үлэлээн баран, ыарахан үлэ эбит диэн уурайан хаалаллар. Бу уолаттарым Покровскайдар, бытаан соҕустар даҕаны син сылдьаллар,“ — диэн баар кыһалҕатын кэпсиир. „Үлэ суох дии-дии хаамсар ыччаттар бөҕө бааллар даҕаны, чахчы үлэлиэн баҕалааҕа ахсааннаах,“ —  диэн Николай Николаевич кистээбэт. Илиинэн буолбакка, компьютер иннигэр олорон баһырхай хамнас аахсыахтарын саныыллар диэн хомойор. „Олорор сиринэн, аһынан, бэл диэтэр табахтарыгар тиийэ хааччыйабын. Хамнастарын төһө үлэлээбиттэринэн көрөн кэмигэр төлүүбүн даҕаны адьас үлэһит турбат. Үлэнэн хааччыйааччыга ити эбит саамай улахан кыһалҕа – эппиэтинэстээх, дьиҥнээхтии үлэлиир баҕалаах киһи көстөн биэрбэтэ. Дьиҥинэн, улахан объему кыайа тутарбыт буоллар, автоматическай массыынаҕа көһүөххэ сөп этэ даҕаны, билиҥҥитэ санаммаппын. Аны бу токарнай станоктаахпын, регулировкалыыр аппаратуралаахпын, эмиэ таах быылга бүрүллэн баран тураллар. Үлэлэтэр киһи көстүбэт,“ — диир. „Автоматынан барар аппарат ыларым буоллар, үлэһит да аҕыйах наада, оҥорон таһаарыы улаатыа этэ, илиинэн тиэйэн илдьэн куурдар шлакоблоктарбытын кран ылан анал лаабыстарга уурталыа эбит,“ —  диэн киһим сөҥө сылдьар баҕа санаатын быктарар. Ол да буоллар, саамай сатаммыт күҥҥэ 500, ортотунан 350 устууканы оҥорон таһаараллар эбит. Мин санаабытым курдук, ити матырыйаал формаҕа куура сыппат эбит. Гравий, цемент, уу састааптаах  суурадаһыны кутаат даҕаны бэчээттииллэр — бэлэм шлакоблок куура барарга бэлэм. Онон түргэн-тарҕан туттуулаах, кыайыгас үлэһиттэр син балачча элбэҕи оҥорон таһаарыахтарын, добуоччу хамнас аахсыахтарын сөп эбит.Бу дьыалата сайдара буоллар, Амма эрэ иһигэр буолбакка, атын нэһилиэктэргэ, ыаллыы улуустары да хааччыйыахха сөп эбит, дьиҥинэн. Билиҥҥитэ бородууксуйаларын биирдии устуукатын 67 солкуобайга батараллар, өссө полублок диэни оҥороллор, онтукалара 37 солкуобай. „Улууспутугар тутуу харгыһа суох барар буолан син атыыга барар,“ —  диир Николай Николаевич.  „Онуоха үлэлиир, бэйэни хааччынар баҕа санаата эрэ наада,“ —  диэн түмүктүүр.

Автор: Елена Александрова.