Абый нэhилиэгин Оттоох-Атах учаастагар оройуон киэн туттар бааhынай хаhаайыстыба салайааччытын И.И. Слепцовы таба тутан кэпсэтии дьиҥ -чахчы таҥара бэлэҕэр тэҥнээх. Ол курдук былыргы удьуордарбытыныы кини сарсыардааҥҥы сардаҥаттан киэhээҥҥи кyн киирэр саhарҕатыгар диэри эрэдэhэннии эргийэр тyбyктээх.
«Баҕалаах баҕанаҕа ыттар» диэбиттии Иван Иванович Белай Гора5а ТХУ-гар киирэ сылдьарын истээт ириэнэх суолун ирдээн, сyyрэ-көтө сылдьарын тохтотон yлэ-хамнас туhyнан кэпсииригэр көрдөстyм. Бириэмэтэ ыгым. Субу сyөhyлэригэр, сылгыларыгар төннyөхтээх да буоллар Оттох-Атах бас-көс киhитэ, улуус Сэбиэтин депутата, тыа хаhаайыстыбатын туруу yлэhитэ тылбын быhа гыммата. Кылгастык да буоллар хааhахтан хостуурдуу сонуну син иhитиннэрдэ.
Саппааска 128 тонна от
Ааспыт сайын кyн-дьыл туран биэрэн Иван Ивановичтаах 61 төбө сyөhyгэ, 71 сылгыга 320 тонна оту бэлэмнээбиттэрэ. Кэргэнэ Анна Егоровнаны кытта аҕыйах көмөлөhєр дьоннуун кинилэр икки Беларуhунан, кытай «Синтайынан» көнө-кураан ходуhалары бyтэрээт аны уулаах-бадарааннаах дьyyктэлэргэ илиилэринэн киирэллэр. Слепцовтар от суордугар улахан болҕомтону ууралларынан тыл төбөтyгэр сылдьаллар. Кинилэр сомсубут кyөх быйаҥнара иҥэмтэлээ5инэн уонна битэмииннээ5инэн сири сиксигинэн биллибитэ. Бэл диэтэр, икки сыллааҕы ыарахан кыстыкка кинилэр сyөhyлэрэ-сылгылара бэркэ туруулаhaн ончу чордоммотохторо. Билигин 31 ыанар ынахтан 13 торбостонно, онон yyт-сyөгэй yрyйэлии сyyрэрэ ырааҕынан буолбатах. Бу кyннэргэ 128 тн. оттохтор, онон аhылык дэлэй. Салгыы ынахтар өссө төрyөхтэрэ, окко киириэххэ диэри yрyҥ илгэ дэбилийиэҕэ. Хомойуох иhин, хотуга yгэстийбит сиэринэн дьон yксэ оттооhун саҕаланнаҕына ынахтарын торбосторун кытта ыыталлар, ыанньык тохтуур. Yyт тутар пуун суох, сyөгэйи-арыыны Белайга батарыахха сөп этэ да ыйга биирдэ-иккитэ көтөр самолекка эрэл суох. Оттон мотуорунан уунан аҕаллахха барыстааҕар хоччоххой ночоокко бараҕын. Иван Иванович билиҥҥиттэн бу сайыҥҥ ы оттооhуҥҥа төбөтyн yлэлэтэ сылдьар. Техникаҕа саппаас чаас, уматык, ас-yөл о.д.а. боппуруостары эрдэттэн быhаарарга yєрэммитэ бэрт буоллаҕа. Ынах төбөтyгэр бэриллэр субсидия харчытын кэлиитэ олус тардыллар, инньэ гынан утары уунар харчы суох буолан yгyс моhоллору көрсөллєрyн эппитэ оруннаах. Ол иhин бу курдук этиилээх: хотугу усулуобуйаны, кыhыҥҥы суол кылгас болдьоҕун учуоттаан СР ТХМ-та субсидияны тиэрдиини тyргэтэтэрэ буоллар диэн. Субсидиябыт муус устар ортотугар-бyтyyтyгэр кэллэҕинэ yөhэ эппит кыhалҕаларбытын туоратарбыт ыарыыр диир.
Учаастак сабыллыа суохтаах
Урут учууталлаабыт, нэhилиэккэ баhылык солбуйааччылаабыт, 2000 сылтан сyрэҕэ этэринэн Оттоох Атахха көhөн бааhынай хаhаайыстыба тэриммит Иван Иванович учаастакка сааhынан төhө да эдэрин иhин «аксакал» курдук сыаналаныан сыаналанар. Эргитэ-урбата барбакка уот харахха эттэххэ, 60-тан тахса эрэ нэhилиэнньэлээх учаастак дьылҕата yгyстyк туман-тумарык быыhынан кєстєр. А5ыйахтара да бэрт, суол-иис да мөлтөх, оскуолаҕа, детсадка оҕо тарбахха баттанар. Аны туран манна сyөhy-сылгы ииттэргэ олус табыгастаах, сир-уот оннук алгыстаах курдук.
Иван Иванович дьону олохсута сатаан тылынан агитациялаан баран дьыаланан дакаастаабыта. Былырыын Абыйтан бырааттыы ыаллары көhөрөн аҕалта, эр дьоннор биирдэрэ yлэлээх, о5олор оскуола, детсад оҕотун ахсаанын элбэппиттэрэ. Баҕар атыттар да көhөн кэлиэхтэрин дьиэ суох. Бэл дэтэр yөhэ эппит ыалларбыт 9 буолан 35 кв.м. иэннээх дьиэ5э олорорго кyhэллибиттэрэ. «Саха өhөс» дииллэринии Иван Иванович нэhилиэк, оройуон салалтатыгар бу боппуруоска элбэхтик туруорсубута. Билигин кинилэртэн биирдэрэ дьиэлэнэн абыранна, Олорор дьиэ суоҕуттан улуус депутата оройуоа, правительствоҕа тиийэ дьарыктанар. Холобур, муҥ саатар эргэ сабыллыбыт ма ҕаhыын дьиэтин єрємєннээн киhи олорор дьиэтэ оҥоруоҕуҥ диэн. Ону баара, уларыта тутуу сылларын ухханыгар ол дьиэ докумуона ханнык yєдэҥҥэ тyспyтyн билиҥҥэ диэри ким да билбэтэ кыhыылаах. Баҕар булуллан дьыала этэҥҥэ быhаарыллыыаҕа диэххэ. Олорор дьиэ баар буоллаҕына оттоох-атахтар бэйэлэрэ да кыhаллан-мyhэллэн аймахтарын, доҕотторун, билэр дьоннорун учаастакка ыҥыраннар олох кyөстyy оргуйуо этэ буоллаҕа.
Саҥа министерство болҕомтотугар
Иван Иванович Арктика уонна Хоту сир дьыалаларыгар министерствоны СР баhылыга Айсен Николаев тэрийбитин сyyс быраhыан ылынарын таhынан мантан инньэ олох ыарахаттара мyлyрyйэллэригэр эрэлэ кyннэтэ кyyhyрэр. Кыларыйар кырдьыгы эттэххэ, Оттоох Атахха оскуола-детсад хаалтыгар баhыыба. Маҕаhыын диэн суох, бэкээринэ эмиэ. Арай, минньигэс тyyҥҥy тyyлгэ кө стөн ааhаллар. Тугу аhаан-сиэн олороллоруй диэтэххэ Иван Иванович «Якутопторг» Абыйдаа5ы филиалын директора Оксана Заровняевалыын кэпсэтэн социальнай суолталаах бородуукталар бааллар. Онтон атынын предприниматель аҕалан атыылыыр. Сыл аҥара арыыга хаайтаран олорор курдук учаастак дьоно yҥсэргээбэттэр. Абый агрооскуолатын килиэбин хас да сыл устата мотуйдулар, ол гынан баран бу төhө уhуннук барыан ким тымтыктанан кєрyєҕэй. Проблема хаhан эрэ кyөрэйиэҕэ диэн сэрэхэдийэр эбит кэпсэтээччим. Учаастакка сибээс суоҕа ыас курдук ыстаммытын киhи умна быhыытыйда. Эр сэниэлээхтэр yрдyк сиргэ тахсаннар кэпсэтэ сатыыллар, ол да мэлдьи табыллар буолбатах. Иван Иванович бизнес онлайн оҥороору Белай Гораҕа киирэр, сайыныгар мотуорунан, оттон бочка бензин 15-20 тыЇ. солк тэҥнэhэр. Хайдах бизнес буоларын бэйэҥ суоттаан көр, бизнес барыс киллэриэхтээх дии, «ону баара…» дииргэ тиийэбит. Мотуорунан сылдьалларыгар сиэн от-мас буолан балай да эрэйдээх. Ол иhин оттоох атахтар соторунан сиэн ыраастыыр субуотунньукка тахсыахтаахтарын истэн олус yөрдyм. Туораттан ким эрэ кэлэрин кэтэспэт ордук, бэйэ кыhалҕатын бэйэ туоратара хаhан баҕарар кэрэхсэбиллээх.
Иван Иванович Арктика министерствотыгар, Ил Тyмэн спикера Петр Гоголевка, правительство отчуотугар сөптөөх этиилэри киллэрбитэ. Холобур, ИЖС программатыгар киирдэххэ да Дьокуускайтан матырыйаалы аҕаларга yп-харчы аҥара барар. Абый Покровскай дуу, эбэтэр атын киин сир буолбатах, онон транспорт ороскуотун барытын да буолбакка сорҕотун толуйар наада диир. Yрдyк дуөhунастаах салайааччылар сэргии истибиттэр, yөрэтэн көрөн баран «хотулар» диэн чэпчэтиилээх суолу тобулаллар ини.
… Дьэ бу курдук санаабытын сайа атастастыбыт. Кэпсэтээччим ыксыыр: элбэх ынах ноhуомун кyрдьyөххэ, илиинэн хоруудаҕа соhон хотонтон таhаарыахха, сyөhyлэри ойбоҥҥо yyрэн уулатыахха диэтэххэ тиэтэйиэн-тиэтэйэр. Ол да буоллар кини yлэттэн быстан-ойдон иэдэйдим диирин ким да истиэ суоҕа, төттөрyтyн, yлэлээх-дьарыктаах тоҕо-баҕас yчyгэйэй диирэ элбэх. Yчyгэй тыл yчyгэйи ыҥырар, онон Слепцовтарга туохтара барыта табылларыгар саарбахтааhын ончу суох.
Афанасий Иванов