Новости "Центра "Мой бизнес"
«Пятилетка» былаанын толорор курдук соруктаах
2 июня 2022

СӨ Тыатын хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ дьиэ кэргэн сүөһү иитэр пиэрмэлэрин сайыннарыыга граны ылыыга куонкуруһу түмүктээтэ. “Куонкурус түмүгүнэн дьиэ кэргэн пиэрмэтин сайыннарыыга субсидияны ылааччыларынан өрөспүүбүлүкэ 7 оройуонуттан 13 бааһынай фермерскэй хаһаайыстыба буолла, кинилэр оҕуруот аһын үүннэриинэн, сүөһүнү уонна сылгыны иитиинэн дьарыктаналлар. Үптэрин-харчыларын хотоннору уонна сылгы баазаларын тутууга уонна саҥардыыга, тыа хаһаайыстыбатын сүөһүтүн-аһын, анал тиэхиньикэни уонна оборудованиены атыылаһыыга туһаныахтара”, — диэтэ өрөспүүбүлүкэ тыатын хаһаайыстыбатын миниистирэ Александр Атласов. Грант суумата 4,5 мөлүйүөнтэн 15 мөл солк. диэри халбаҥныыр. Грант кээмэйэ үгүс ирдэбиллэртэн тутулуктаах, ол иһигэр пиэрмэ үлэтин хайысхатыттан. Санатан эттэххэ, грант кыайыылаахтара бэйэлэрин икки ардыларыгар 134,7 мөл солк. үллэстиэхтэрэ, итинтэн 112,3 мөлүйүөнэ – федеральнай үп. Уопсайа хамыыһыйа көрүүтүгэр 41 сайаапка киирбитэ, кинилэртэн 37-тин кыттарга киллэрбиттэрэ.

Абый улууһуттан Оттоох Атахтан Уйбаан Слепцов бу куоҥкуруска кыттан, хаһаайыстыбатын сайыннарыыга субсидия ылары ситистэ. Уйбаан Уйбаанабыһы кытта сибээскэ тахса сырыттыбыт.

– Үс сыл устата бу куоҥкуруска кыттан, субсидия ылары ситистим. Бу иннинэ 2015 с. эмиэ хас да сыл кыттан, хотон туттарбар субсидия ыла сылдьыбытым. Билигин хаһаайыстыбабар туһанарбар анаан техникабын саҥардарбар диэн кыттан ыллым. Бэриллибит үп 5 537 тыһ. солк., маны таһынан бэйэбиттэн 1 500 тыһ. солк. утары ууран кытынным. Инньэ гынан, барыта, 7 мөл. солк. сууммаҕа субсидия көрүлүннэ. Бу үп хаһаайыстыбабар МТЗ тыраахтар, от хомуйар пресс-подборщик, роторнай от охсор, УАЗ-фермер массыына ылынарбар, ону таһынан тиэйтэрэн аҕалар ороскуоту уйунарбар диэн көрүлүннэ. Субсидия аныылларыгар хас да төрүккэ (критерийга) олоҕураллар. Холобурун эттэххэ, онно хотон, сайылык, техникаҥ, үлэһиттэриҥ, сириҥ уо.д.а. суоллар толору баар буолуохтаахтар. Ити барыта баалланар. Онтон уопсай түмүк тахсар. Үрдүк баал 150 тэҥ буоллаҕына, миэнэ 139,5 баал буолбута. Бары кыттааччылар испииһэктэригэр иккис үчүгэй көрдөрүүлээх сылдьыбытым. Гран анааһыҥҥа хамыыһыйа бу сыыппараларынан сүрүннээн сирдэтинэр.

Грант биир хаһаайыстыбаҕа биэс сылга биирдэ бэриллэр. Уруккунан эттэххэ, “пятилетка” диэбит курдук. Билиҥҥитэ сүүстэн тахса ынах сүөһүлээхпин. Аны биэс сылынан 140 төбөҕө ынах сүөһүм ахсаанын тиэрдиэхтээхпин. Этэргэ дөбөҥ курдук эрээри, бу барыта сыралаах, хара үлэттэн тахсар. Үксүгэр үлэһит илии тиийбэт. Бу өттүгэр улуус, биитэр нэһилиэк биир үлэһиккэ төлөбүрүн уйунара буоллар биһиэхэ, тыа хаһаайыстыбатын үлэһиттэригэр улахан көмөлөөх буолуо этэ. Туох да диэбит иһин, билиҥҥи кэмҥэ улууска тыа хаһаайыстыбатын өйөөн сылдьар буоллахпыт.

Грант ыларбар тыа хаһаайыстыбатын управлениета (нач. М.М.Ефимов) көмөлөстө диэн бэлиэтиэхпин баҕарабын. Управление испэсэлииһэ Мария Слепцова, уоппускатын кэмигэр, Дьокуускайга үрдүттэн олорон докумуон толоруутугар, биэдэмэстибэлэринэн сылдьыыга сүрүн көмө буолла. Киниэхэ махталым муҥура суох.

Тыа хаһаайыстыбатын өттүгэр саҥа саҕалаччыларга тулуурдаах буолары сүбэлиэм этэ. Барыта биирдэ баар буолбат. Мин уонча сыл маннык хабааннаах куоҥкурустарга кытынным. Үгүс дьон биирдэ, иккитэ кыттан баран үлэтэ ыараханыттан, докумуон өттүгэр эккирэтиитин тулуйбакка, тохтоон хаалалларын үгүстэ көрдүм. Оттон сорох кыттааччылары кытары нэһилиэк, улуус дьаһалтатын бэрэстэбиитэллэрэ бэйэлэринэн кэлсэн, тыа хаһаайыстыбалара миэстэтигэр сайдалларын туруулаһалларын хайгыы көрдүм.

Инникитин сир оҥоруутугар ылсан үлэлэһэр санаалаахпын. Сүөһүгэ, бастатан туран, аһыыр базата баар буолуохтаах диэн өйдөбүлтэн сиэттэрэн. “Кусторез” диэн дулҕаны, талаҕы сынньар, охсор ылыммыт киһи диэн баҕалаахпын. Маны таһынан, бу кыһын Уус Дьааҥыттан ылбыт табаларбар хараал, табаһыттар олорор дьиэлэрин-уоттарын тутуута барыахтаах. Билиҥҥитэ 100 тугут төрүөхтээхпин.

Михаил Ефимов, улуустааҕы тыа хаһаайыстыбатын управлениетын салайааччыта:

– Иван Иванович 2020 с. дьиэ кэргэн сүөһү иитэр пиэрмэлэрин сайыннарыыга граҥҥа кыттан, бу 2022 с., дьэ, баала хапсан ылла. 2020 кыттарын саҕана оттуур сирэ докумуоннамматах буолан, кыайан ылбатаҕа, 2021 сылга бухгалтерскай отчёта тиийбэтэҕэ. Ол тиийбэт докумуоннарын оҥорорго көмөлөспүппүт. Оттуур сирдэри оҥоруу, докумуоннатыы үгүс бириэмэни уонна үбү ылар. Ходуһалары улуус аатыттан докумуоннатарга Иван Слепцовтан уонна Анатолий Стручковтан үбүлэтэн, барыта 4 тыһ. гаа сири онотторбуппут. Хомойуох иһин, билиҥҥитэ ол үптэрэ кыайан төлөммөккө (возмещайдаммакка) тураллар. Бу докумуоннаммыт сирдэр кинилэргэ аренда быһыытынан бэриллэллэр. Иван Иванович бу ылбыт субсидиятын техническэй-матырыйаалынай баазатын тупсарыыга туһаныаҕа, — диэн иһитиннэрдэ.

Тыа хаһаайыстыбата сыралаах, ылла да киһи үлэлээн, айан-тутан барбат салаата. Ордук хотугу, тыйыс усулуобуйалаах сиргэ бу үгүс тэрээһини, ороскуоту эрэйэр, ол эрэн тыын суолталаах дьарык. Дьон киэнэ тулуурдааҕа, үлэһитэ, киилэ бу идэҕэ сыстан, ылсан үлэлиир диэтэхпинэ, бука сыыспат буолуохтаахпын. Тоҕо эбитэ буолла, Абый улууһугар тыа хаһаайыстыбата хайаан да салгыы сайдыаҕа диэн толкуй арахпат.

Источник: Хотугу Кыым