Саха Өрөспүүбүлүкэтин Таатта улууһунааҕы “Мой бизнес” судаарыстыбаннай автономнай тэрилтэ салайааччытынан Марианна Романовна Мосоркина үлэлиир. Оройуоҥҥа 600-тэн тахса урбаанньыт баар. Кинилэр уонна тэрилтэ үлэтин-хамнаһын туһунан киин салайааччыта кэпсээтэ:
– “Мой бизнес” киин үлэтин-хамнаһын сырдатыаҥ дуо?
– “Мой бизнес” тэрилтэ өрөспүүбүлүкэ хас биирдии улуустарыгар баар, сыала-соруга диэн сүбэ-ама, үп-харчы, билии ылар өттүнэн көмө буолар. Аҥардас урбаанньыттарга эрэ буолбакка, урбаанньыт буолуон баҕалаахтарга эмиэ сүбэлиибит, баар инструменнары таба туһанарга, бэлиэтэниини (регистрацияны) ааһалларыгар көмөлөһөбүт. Ол курдук киин нөҥүө барыта 70 тахса араас көрүҥ көмөнү ылыахха сөп, докумуон толоруутугар, көмө харчы (субсидия), грант, кыра бырыһыаннаах кирэдьиит ыларга уо.д.а.
«Мой налог» диэн сыһыарыыны хачайдаан ылар, ол нөҥүө үлэтин ыытар. Биирдиилэн сирэйдэри кытта үлэлэлэһэригэр 4% төлүүр, юридическэй сирэйдэри кытары буоллаҕына 6% төлүүр. Пенсионнай, страховой усунуос диэн төлөөбөт (этэр буоллахха урбаанньыттар страховой усунуос сылга 40 тыһ. солк төлүүллэр).
– Харантыын бириэмэтигэр урбаанньыттар хайдах үлэлии сылдьалларый? Туох көмө баарый?
– Коронавирус ыарыы Аан дойду экэниэмикэтигэр охсуулаах буолла. Урбаанньыттар бастакынан оҕустардылар диэххэ сөп, улахан куораттарга үксүлэрэ сабыллан тохтоотулар. Онон сибээстээн дойдуга тутатына кэриэтэ көмө бырагыраамалар олохтоммуттара. Нолуокка, страховой усунуоска чэпчэтиилэр, отчуот туттарыытыгар болдьоҕун уһатан биэрии уонна араас көрүҥнээх көмөлөр (субсидиялар) бааллар. Ол курдук, арендаҕа турааччыларга, лизинг, кирэдьиит ылбыттарга харантыынынан сибээстээн онлайн көһөргө ороскуот көрсүбүт урбаанньыттарга, босхо электроннай цифровой подпись (ЭЦП), босхо хах (упаковка), полиграфия оҥотторорго.
Бородууксуйаны оҥорон таһаарар урбаанньыт оборудование ыллаҕына онтукатын 50% толуйтарыан сөп. Бу куонурус баалынан сыаналанар, ол курдук тыа сиригэр олороро, дьарыктанар хайысхата уонна саамай элбэх баал биэрэр үлэһиттэрдээҕэ. Бородууксуйа оҥорон таһаарааччыларга кэлиҥҥи сылга полиграфическай, бородууксуйа , хах (упаковка) оҥорорго көмө баар, ол курдук бэйэлэрин бородууксуйаларын хахтыыр төгүрүк сыл кыра бырыһыаннаах займнар бааллар. Кирэдьииттэн атына диэн бырыһыана кыра, 6-11% диэри. Бу көмөлөр тустарынан PORTAL.B14.RU сайтка киирэн көрүөххэ сөп. Билиҥҥи олоххо урбаанньыттарга көмө инструмена элбэх, таба тайанан, сөпкө туһаннахха бу идэни баһылыахха сөп.
Кыра % займтан ураты, хас биирдии бааҥҥа урбаанньыттарга анаан диэн бырагыраамалардаахтар. Ону бааҥҥа тиийэн билсэллэр. Биһиги улууспутуттан «Мой бизнес» киин нөҥүө урбаанньыттар барыта 3 600 000 солк. араас көрүҥнээх көмөнү ыллылар. Онтон олохтоох улуус дьаһалтатын өттүттэн ЕНВД диэн нолуокка 2020 с. тохсунньу 1 күнүттэн 50% чэпчэтии оҥорорго быһаарыныы ылбыта. Сир, баай-дуол нолуоктарыгар чэпчэтиилэри көрдө.
– Билигин бэйэ дьыалатын арынар дьон ордук ханнык хайысханы таларый?
– Сылын аайы 100-чэкэ кэриҥэ урбаанньыт бэлиэтэнииттэн (регистрацияттан) тахсар, онтон утары 100 киһи саҥа бэлиэтэнэн урбаанньыт буолар. Талар хайысхалара тыа хаһаайыстыбата, атыы-эргиэн, өҥө оҥоруута. Билигин үлэлиир урбаанньыттары саастарынан араарар буоллахха орто саастара 35-45 буолар, эдэрдэр 617 урбаантан 20 % кэриҥэ. Саастаах дьонун ылсыбыт дьыалаларын тиһэҕэр тиэрдэллэр, ыарахаттартан чаҕыйбаттар, толлубаттар эбит. Эдэрдэрин кыратык табыллыбата эрэ сабан, тахсан бараллар. Уонна дьиэ кэргэн династиялара элбэх, ол эбэтэр дьиэ кэргэн барыта биисинэс эйгэтигэр үлэлиир.
Урбаанньыт диэн идэ уопсайынан аатыгар да баар. Кини инники күөҥҥэ сылдьар, саҥа сүүрээннэри, хайысхалары арыйар, киллэрэр киһи, дьонугар, дойдута сайдарыгар көмөлөһөр. Бу эйгэҕэ мөлтөх, ытыыр-соҥуур, бэлэми баҕарар дьон өр буолбаттар. Киэҥ көҕүстээх, күүстээх санаалаах дьон идэлэрэ диэн сыаналыыбын.
“Таатта” хаһыат
Источник: Ulus.media
